Na Grenlandii samobójstwa stały się problemem na tyle poważnym, że pojawia się słowo „plaga". Mówi się jednak o tym rzadko i przed wszystkim poprzez medialne komunikaty. Anna Kim, austriacka pisarka koreańskiego pochodzenia, napisała powieść o jednej nocy, podczas której liczba samobójstw przekroczyła statystyczną skalę. „Anatomia pewnej nocy” jest historią możliwych zdarzeń, które stoją za najbardziej radykalną z decyzji. Autorka nie jest reporterką, tropiącą motywacje i gromadzącą dane. Jej książka to fikcja, która jednak może okazać się skuteczniejsza niż fakty. Te bowiem, w obliczu pewnych zdarzeń, potrzebują języka literackiego, który może podjąć próbę ich interpretacji. Gość: Anna Kim Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektorzy: Małgorzata Biela Muzyka: Piotrek Żyła Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Fot. Wojtek Rojek

Book's not dead

18 Anna Kim, Anatomia pewnej nocy

W prozie Lukasa Bärfussa, gościa tego odcinka, intymne historie rodzinne zderzają się z problematyczną i wielką w założeniu historią Zachodniego kolonializmu. Autor „Stu dni”, a przede wszystkim „Koali”, nie dzieli rzeczywistości na prywatność i to, co społeczne. Dalekie jest mu również wydzielanie sztuki z pola politycznych napięć. W naszej rozmowie Bärfuss opowiada przede wszystkim o „Koali”, powieści o samobójstwie brata i kolonizacji Australii. Czym jest w tym połączeniu tytułowe zwierzę? Wobec jakich wyzwań stawia nas jego literacka obecność? Gość: Lukas Bärfuss Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektor: Dominik Stroka Muzyka: Piotrek Żyła Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: Ekko von Schwichow / www.schwichow.de

17 Lukas Bärfuss, Koala, czyli radykalny opór

Jacek Dukaj, gość najnowszego odcinka, dokonał rzeczy niecodziennej – podarował nam nową polską wersję najważniejszego tekstu Josepha Conrada, czyli „Heart of darkness”. Nie jest to jednak tłumaczenie, ale spolszczenie, choć tak naprawdę brakuje dobrego słowa na to, co wydarzało się między Dukajem a tekstem Conrada. „Serce mroku”, bo tak brzmi tytuł tej wersji opowiadania, łamie wszystkie świętości klasycznego przekładu po to, aby zrealizować największe literackie marzenie samego Conrada. Jakie? Posłuchajcie naszego odcinka – tym razem szczególnie warto zrobić to przez słuchawki. Gość: Jacek Dukaj Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektor: Małgorzata Biela, Dominik Stroka Muzyka: Piotrek Żyła Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: Adam Walanus

16 Jacek Dukaj, Serce ciemności

Amerykański dziennikarz, Adam Hochschild, pisze książki rozliczające zachodni świat z mrocznych dziejów niewolnictwa w Afryce. Interesują go jednostki – działacze ruchów abolicjonistycznych, ale i ci, którzy pragnęli ich powstrzymać. W rozmowie pytamy go o skuteczność postulatów i retoryki współczesnej lewicy; o etykę pisania o wykluczonych, a także, co chyba nam dziś najbardziej potrzebne, o nadzieję na przyszłość. Gość: Adam Hochschild Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektor: Dominik Stroka Muzyka: Piotrek Żyła Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: Kim Kulish / GETTY IMAGES

15 Adam Hochschild, Uparty optymista

Od kilku lat o Beksińskich mówi się, słucha i pisze. Członkowie tej nietypowej sanocko-warszawskiej rodziny stali się nam bliscy i znani. Trochę niczym celebryci, ale jednak bardziej jak ekscentryczni sąsiedzi z klatki obok. O tym dlaczego tak się stało, rozmawiamy ze sprawcami tego niezwykłego poruszenia: Magdaleną Grzebałkowską, autorką książki biograficzno-reporterskiej „Beksińscy. Portret podwójny” oraz Marcinem Borchardtem, reżyserem filmu dokumentalnego „Beksińscy. Album wideofoniczny”, niemalże w całości stworzonego z materiałów archiwalnych Zdzisława Beksińskiego. Goście: Magdalena Grzebałkowska, Marcin Borchardt Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektorzy: Dominik Stroka Muzyka: Piotrek Żyła Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: Renata Dąbrowska / materiały prasowe / KBF W odcinku wykorzystano fragmenty książki „Beksińscy. Portret podwójny” oraz fragmenty ścieżki dźwiękowej filmu „Beksińscy. Album wideofoniczny”. Serdecznie dziękujemy twórcom za zgodę.

14 Beksińscy, Dwa portrety

Bohaterką kolejnego odcinka jest Catherine Anyango, autorka powieści graficznej, w której historia z „Jądra ciemności” przeplata się z dziennikami z podróży do Konga samego Conrada. Rozmawiamy między innymi o trudnej pracy nad językiem autora, o roli kobiet w tej opowieści, a także o pojawiających się często (a zazwyczaj niesłusznie) zarzutach o rasizm i kolonializm. Gość: Catherine Anyango Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektorzy: Małgorzata Biela, Dominik Stroka Muzyka: Piotrek Żyła Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: Wojciech Wandzel

13 Catherine Anyango, Naszkicować ciemność

Agneta Pleijel w swoich powieściach opowiada historie intymne, często grające z autobiograficzną konwencją. Jednak w tle zawsze toczy się wielka historia: lata 60te niosące wiele obietnic (jak się potem okaże, często bez pokrycia), początki ruchów feministycznych i narodziny nowoczesnego społeczeństwa szwedzkiego. Hybryda tego, co jednostkowe i uniwersalne to znak firmowy szwedzkiej pisarki, wybitnej kronikarki kobiecego doświadczenia. Gość: Agneta Pleijel Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektorka: Małgorzata Biela Muzyka: Piotrek Żyła Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: Jakub Kamiński / PAP

12 Agneta Pleijel, W imię miłości, w imię wolności

Książka amerykańskiej socjolożki Arlie Russell Hochschild opowiada o pęknięciu, jakie dokonało się w amerykańskim życiu publicznym w ostatniej dekadzie. W gruzach legły wszystkie standardy debaty społecznej, a scena polityczna (wraz z nią również sami obywatele) podzieliła się na dwa wrogie obozy, które mają ze sobą coraz mniej wspólnego. Brzmi znajomo, prawda? Zbiór reportaży i esejów „Obcy we własnym kraju” to promyk nadziei na wznowienie dialogu, bez którego nigdy nie wyjedziemy z impasu. Gość: Arlie Russell Hochschild Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektorka: Małgorzata Biela Muzyka: Piotrek Żyła Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: ROMAN VONDROUS / CTK / PAP

11 Arlie Hochschild, Obcy we własnym kraju

Czy aby odnieść sukces w świecie sztuki, trzeba być mężczyzną? To pytanie postawiła sobie Harriet Burden, bohaterka powieści „Świat w płomieniach” Siri Hustvedt. Ale to nie jest książka wyłącznie feministyczna – podkreśla w naszej rozmowie autorka. To opowieść o skomplikowanej grze, którą prowadzimy wszyscy, o maskach, bez których nie da się żyć w społeczeństwie, a także o roli, jaką pełni w naszym życiu sztuka. Zapraszamy na 10 już odcinek naszego podkastu i rozmowę z niezrównaną Siri Hustvedt. Gość: Siri Hustvedt Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektorka: Małgorzata Biela Muzyka: Piotrek Żyła Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: NURPHOTO / EAST NEWS

10 Siri Hustvedt, Świat w płomieniach

Bohaterka tego odcinka, Katarzyna Boni, reporterka i dziennikarka, jest autorką niezwykłej książki "Ganbare! Warsztaty umierania". Pod tym tytułem kryje się opowieść o radzeniu sobie z wyrwą w rzeczywistości, którą w Japonii spowodowało tsunami. Co oznacza tytułowe słowo ganbare? Czym są warsztaty umierania? I jak właściwie opowiedzieć o tak odległej nam kulturze śmierci? Rozmowa z Katarzyną Boni to także opowieść o wymagającym zadaniu pisarskim. Zapraszamy! Gość: Katarzyna Boni Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektorka: Małgorzata Biela Muzyka: Terry Devine-King - Spirited Away (AudioNetwork) Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: Anna Janowska

09 Katarzyna Boni, Ganbare! Warsztaty umierania

Gościem kolejnego odcinka naszej audycji jest wyjątkowo nie literat, a literaturoznawca, prof. Ryszard Koziołek, autor świetnego zbioru esejów „Dobrze się myśli literaturą”. Zaczynamy od pytania fundamentalnego – dlaczego w ogóle warto czytać? Czy literatura potrzebuje komentarza w postaci humanistyki? Po co nam dziś powieści sprzed 150 lat? Jedno jest pewne – Sienkiewicza potrzebujemy dziś jak nigdy wcześniej. Dlaczego? Posłuchajcie naszej rozmowy! Gość: Ryszard Koziołek Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektor: Dominik Stroka Muzyka: AudioNetwork Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: Bartek Barczyk, Tygodnik Powszechny

08 Ryszard Koziołek, Dobrze się myśli literaturą

Sofija Andruchowycz, ukraińska pisarka i tłumaczka, autorka głośnej powieści „Felix Austria” opowiada o bolączkach i problemach współczesnej literatury Ukraińskiej, żywo i intensywnie reagującej na wydarzenia społeczne i polityczne. Problem tożsamości chyba nigdy nie był tak ważny jak dziś, dlatego Andruchowycz sięga do ważnej, lecz zapomnianej na Ukrainie tradycji austro-węgierskiej. Tytuł jej opowieści jest oczywiście ironiczny – mit szczęśliwej, pastoralnej wręcz CK monarchii, wciąż podtrzymywany w Polsce, był z gruntu fałszywy, co Andruchowycz pokazuje z całą brutalnością. Ciężko jednak jej powieść nazwać historyczną – w postrzępionych dekoracjach rozgrywa się fabuła bardzo współczesna, dotykając tego, co dzieje się tu i teraz. Czy faktycznie Ukraina to nie jest kraj dla starej prozy? Gość: Sofija Andruchowycz Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektorka: Małgorzata Biela Muzyka: AudioNetwork Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: Rafał Komorowski / CC / Wikimedia Commons

07 Sofija Andruchowycz, To nie jest kraj dla starej prozy

Co by było, gdyby okazało się, że cała literatura jest jednym wielkim plagiatem? Gdyby znaleziono źródło, z którego bezczelnie kopiowali najwięksi poeci i prozaicy XIX i XX wieku? Wielka tragedia czy raczej coś, co należy zbyć wzruszeniem ramion? Te pytania postawił sobie Georges Perec w niewielkim opowiadaniu „Podróż zimowa”, opublikowanym w 1979 roku. Czego (najprawdopodobniej) nie przewidział, to fakt, że z jego tekstu wykiełkuje dwadzieścia jeden kolejnych, coraz dziwniejszych i brnących dalej w tę tekstową dżunglę. Z drugiej strony sam był jednym z założycieli grupy OuLiPo (Ouvroir de Littérature Potentielle, czyli Warsztat Literatury Potencjalnej), która takie rzeczy robi jeszcze przed śniadaniem. W efekcie powstał niezwykły tom prozy zbiorowej „Podróże zimowe”, gdzie historia pewnego bibliofila i jego tajemniczego znaleziska przelewa się z tekstu do tekstu, zacierając swoje źródło i unieważniając pytanie o oryginalność. Gośćmi tego odcinka są Ian Monk i Frédéric Forte – członkowie grupy OuLiPo, którzy wzięli udział w tym niezwykłym literacko-ontologicznym przedsięwzięciu. Goście: Ian Monk i Frédéric Forte Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektor: Dominik Stroka Muzyka: Christopher Baron - Non-stop gossip, Bob Bradley, Paul Clarvis, Neil Harland - In a rush, Terry Divine-King - Sleepwalker, (AudioNetwork) Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: Nina Medved

06 OuLiPo, W poszukiwaniu źródeł literatury

Bohater tego odcinka zmarł 27 maja 1939 roku, dlatego wyjątkowo rozmawiamy nie z samym autorem, a z Piotrem Pazińskim, wybitnym znawcą twórczości austriackiego pisarza. Roth znany jest przede wszystkim ze swoich powieści, w których stworzył niepowtarzalny obraz umierającej CK monarchii. Jednak za życia kojarzony był przede wszystkim jako przenikliwy dziennikarz i reporter, kronikarz ogarniętej chaosem międzywojennej Europy. W swoich tekstach (których wybór można znaleźć w świetnym tomie „Wiedeńskie znaki czasu” wydanym przez Austerię) pokazuje gwałtowne przemiany Europy Środkowej, w której rozpętało się piekło małych nacjonalizmów, dające w efekcie podłoże pod narodziny faszyzmu. Czy Roth byłby zwolennikiem Unii Europejskiej? Dlaczego wybrał życie włóczęgi i stał się „patronem ludzi bez adresu”? Historia lubi się powtarzać, dlatego dziś szczególnie intensywnie powinniśmy czytać Rotha - nie tylko jako powieściopisarza, ale obserwatora rzeczywistości pogrążającej się w chaosie. Gość: Piotr Paziński Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektor: Dominik Stroka Muzyka: Jason Pedder, David Tobin, Jeff Meegan, Julian Gallant - Ramses (AudioNetwork) Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: The Granger Collection; NEW YORK / FORUM

05 Joseph Roth, kronikarz upadającego świata

Ida Linde jest bohaterką kolejnego odcinka naszego podkastu. Szwedzka autorka prozy, poezji i dramatów rozmawia z nami o swoich dwóch książkach w polskim przekładzie – „Poleciały w kosmos” i „Jeśli o Tobie zapomnę, stanę się kimś innym”. Objętościowo niewielkie, obie prozy poruszają wiele wątków – dystans pomiędzy ludźmi, język jako siła scalająca, ale i alienująca, stereotypy kobiecości oraz… Bruce Springsteen i jego album „Nebraska”. Gość: Ida Linde Rozmówcy: Katarzyna Trzeciak, Michał Sowiński Lektorka: Małgorzata Biela Muzyka: Terry Devine-King - Hidden Past, AudioNetwork Producent wykonawczy: Piotrek Żyła Produkcja: Tygodnik Powszechny Foto: Magnus Liam Karlsson